Τι είναι τα τικς;
«Tικ» είναι επαναλαμβανόμενες κινήσεις μελών του σώματος ή επαναλαμβανόμενοι φωνητικοί ήχοι, που εκδηλώνονται σε ένα άτομο ακούσια και περιστασιακά.
Συνηθισμένα Τικς:
- Ανασήκωμα των ώμων
- Γύρισμα του κεφαλιού
- Ανοιγόκλεισμα των ματιών
- Φύσημα της μύτης
- Ανασήκωμα της μύτης
- Γλείψιμο του στόματος
- Γκριμάτσες προσώπου
- Κλοτσήματα
- Πηδήματα
- Δάγκωμα των χειλιών
- Καθάρισμα του λαιμού
- Βήξιμο
- Γρύλισμα
- Σφύριγμα
- Τράβηγμα του στόματος κλπ
Τι προκαλεί την εμφάνιση των τικς;
Οι λόγοι που προκαλούν τα τικς είναι άγνωστοι. Αυτό που είναι γνωστό, είναι ότι το άγχος φαίνεται να επιδεινώνει την εκδήλωση και τη συχνότητα των τικς. Τα τικς εμφανίζονται πολύ συχνά στην παιδική ηλικία. Επίσης διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι τα αγόρια έχουν περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης ενός τικ, σε σύγκριση με τα κορίτσια.
Παροδικά ή χρόνια;
Η εμφάνιση ενός τικ προκαλεί την ανησυχία και την αγωνία κατά πόσο θα φύγει σύντομα ή εάν θα το έχουμε για πάντα. Ευτυχώς τα περισσότερα τικς είναι παροδικά. Εμφανίζονται ξαφνικά, διαρκούν λίγες εβδομάδες, μέχρι λίγους μήνες και φεύγουν επίσης ξαφνικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να σταματήσουν για λίγο και να ξαναπαρουσιαστούν μέχρι να φύγουν εντελώς. Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, τα τικς συνεχίζουν την εμφάνισή τους πέρα από ένα χρόνο, οπότε ονομάζονται χρόνια. Τα χρόνια τικς μπορεί να είναι μυϊκά ή φωνητικά, αλλά όχι και τα δυο μαζί.
Που οφείλονται τα τικ;
Η αιτιολογία ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση. Φαίνεται όμως ότι ένας συνδυασμός παραμέτρων συμβάλλουν στην δημιουργία των τικ.
Γενετικοί και οργανικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί λόγω της συχνής ανεύρεσης παρόμοιων προβλημάτων στο οικογενειακό ιστορικό, κυρίως στους άνδρες συγγενείς πρώτου ή δευτέρου βαθμού. Από την νευρολογική εξέταση μπορεί να προκύψουν στοιχεία κινητικής ανωριμότητας: συνεχής μυϊκή σύσπαση ή αδυναμία χαλάρωσης, έντονο αναπήδημα στους θορύβους, αστάθεια.
Στον ψυχολογικό τομέα, ο χαρακτήρας του παιδιού που παρουσιάζει τίκς είναι αγχώδης και τελειομανής. Προσπαθεί μάταια να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες των γονέων του και να ανταποκριθεί στις υπερβολικές απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Σημαντικό ρόλο μπορεί επίσης να παίξει η μίμηση ενός άλλου παιδιού ή ενός ενήλικα. Εκλυτικός παράγων θεωρείται κάποιο ψυχοπιεστικό γεγονός όπως γέννηση αδελφού, επιστροφή στο σχολείο, αλλαγή τρόπου ζωής.
Τα τίκς συχνά συνοδεύονται από υπερκινητικότητα, διαταραχές της συμπεριφοράς και του συναισθήματος. Οι ειδικές καθυστερήσεις της ανάπτυξης, κυρίως η καθυστέρηση λόγου, σχετίζονται επίσης με τα τικ.
Συμπερασματικά πρόκειται για μια κινητική εκφόρτιση που εκδηλώνεται σαν αντίδραση στο stress και έχει προδιαθεσιακό γενετικό υπόβαθρο.
Πως γίνεται διάγνωση των τικς;
Η διάγνωση των τικς είναι κλινική. Στη μεγάλη πλειοψηφία τους τα τικς στα παιδιά είναι ιδιοπαθή, δεν οφείλονται δηλαδή σε κάποιο άλλο υποκείμενο νευρολογικό νόσημα, με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι η νευρολογική εξέταση του παιδιού είναι τελείως φυσιολογική. Σε κάποιες περιπτώσεις και ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της διαταραχής σε κάθε παιδί, είναι απαραίτητο να γίνουν εξετάσεις για να αποκλειστεί η μικρή πιθανότητα κάποιου υποκείμενου νοσήματος ή η πιθανότητα να μην πρόκειται για τικς αλλά για άλλη κινητική διατατραχή (μυοκλονία, τρόμο, χορεία κλπ). Οι εξετάσεις αυτές, όπου χρειάζονται, είναι συνήθως αιματολογικές και πιο σπάνια απεικονιστικές (μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου) ή ηλεκτροφυσιολογικές (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα).
Αντιμετώπιση του παιδιού με τικς
Οι γονείς προσπαθούν με κάθε τρόπο να σταματήσουν το τικ στο παιδί τους απλώς και μόνο διότι δεν αντέχουν να το βλέπουν. Μερικοί γονείς πιέζουν, ακόμα και τιμωρούν το παιδί τους για να σταματήσει τις νευρικές αυτές κινήσεις. Η τιμωρία δεν είναι λύση και το αποτέλεσμα είναι να προκαλέσουν περισσότερο άγχος στο παιδί με επακόλουθο τη χειροτέρευση της κατάστασης.
Πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς ότι δεν υπάρχει τρόπος αλλά και δεν χρειάζεται να σταματήσουν τα τικς. Θα εξαφανιστούν μόνα τους.
Ακολουθείστε αυτές τις απλές οδηγίες:
- Χαλαρώστε και μάθετε να ζείτε μαζί του.
- Αγνοείστε το τελείως. Σταματήστε να ασχολείστε με το “πρόβλημα”. Όσο ασχολείστε τόσο το επιδεινώνετε. Δείξετε πλήρη αδιαφορία. Μη του υπόσχεστε δώρα για να το σταματήσει. Θα του προκαλέσετε περισσότερη πίεση. Μη το τιμωρήσετε.
- Αποφεύγετε τις εντάσεις μέσα στην οικογένεια.
- Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να ασχοληθεί με κάτι που το ευχαριστεί και το χαλαρώνει. (π.χ. ένα άθλημα, μια βόλτα, λίγη μουσική, ζωγραφική κλπ).
- Ενημερώστε το στενό περιβάλλον και ζητείστε τους να το αγνοήσουν και αυτοί.
- Προσπαθήστε, το παιδί σας να αποφεύγει πολύ έντονες και κουραστικές δραστηριότητες.
- Προσπαθήστε το παιδί να ξεκουράζεται και να πηγαίνει νωρίς για ύπνο.
- Μη συζητάτε με άλλους για το “πρόβλημα” μπροστά στο παιδί.
- Εάν χρειαστεί αποταθείτε σε ένα ειδικό σύμβουλο ψυχικής υγείας για να σας δώσει συμβουλές πώς να διαχειριστείτε καλύτερα την κατάσταση.
